Gezonde maaltijden met lokale producten voor zorginstellingen én wijkbewoners

Mathijs Niehaus is innovator en verbonden aan het Groninger Zorgakkoord, hij richt zich op de duurzame voedselketen. “Mijn interesse voor de voedselketen is ontstaan doordat de vader van een vriendje vroeger een moestuin had en hij oogstte altijd veel meer groente en fruit dan hij zelf op kon. Alle ouders en kinderen wandelden na een bezoekje altijd met zakjes vol gratis peultjes en bloemkolen naar huis. Destijds vroeg ik het me al af; hoe kan het dat er aan de ene kant producten over zijn, maar dat het voor sommige mensen ook te duur is om gezonde verse producten te kopen?”

Een goede prijs voor alle partijen
Dit was het begin voor Mathijs om op onderzoek uit te gaan; “Het Groninger Zorgakkoord onderzoekt hoe we een mooie samenwerking creëren tussen de vraag van zorginstellingen en het aanbod van boeren uit de buurt. Boeren moeten namelijk een goede prijs ontvangen voor hun producten zodat ze kunnen investeren in goede grondkwaliteit. Maar de prijs moet ook zo opgebouwd zijn dat zorginstellingen met hun inkoopbudget de producten kunnen betalen. Op deze manier wordt het Groninger Zorgakkoord een belangrijke speler in de duurzame voedselketen.”

Samen kunnen we meer
Het Groninger Zorgakkoord heeft een aantal doelen gesteld die weer onder verdeeld zijn in kleinere stappen. “In 2030 willen we dat bij zorginstellingen 80% van het voedsel een lokale afkomst heeft, er maar 5% voedselverspilling is en er 70% minder vlees gegeten wordt. Een mooie ambitie die op dit moment nog ver weg ligt. We beginnen daarom met drie experimenten waarin verschillende zorgorganisaties met elkaar samen werken: Zonnehuisgroep Noord, Noorderzorg, Cosis, De Zijlen, Lentis en De Hoven”, legt Mathijs uit.

Experiment #1: Van verpakte spaghetti naar verse bladgroenten
“In het eerste experiment gaan zorginstellingen zelf koken met lokale producten. Nu wordt er steeds vaker een kant-en-klaar maaltijd gebruikt, en daardoor heb je minder invloed op de keuze van ingrediënten. Daarnaast worden zorgvragen steeds complexer en neemt de druk op personeel toe. We moeten dus kijken wat wél mogelijk is en monitoren waar zorgmedewerkers tegen aanlopen bij het koken voor bewoners. En we bieden een kookcursus aan voor medewerkers die dat willen.”

“Een gevarieerd eetpatroon heeft namelijk een positieve invloed op de gezondheid maar ook op het fysieke herstel van bewoners in zorginstellingen. Zo lang mensen mee kunnen helpen met het bereiden van een verse smaakvolle maaltijd, zorgt het voor een gezonde verbinding tussen het voedsel dat men eet en de bereiding ervan. Daarom kijken we ook naar de extra inzet bewoners en vrijwilligers om het zelf koken te realiseren. Eten is meer dan alleen een randvoorwaarde. En gezond eten is duurzaam; een betere gezondheid van de mens werkt kostenverlagend op het zorgsysteem.”

Experiment #2: Voedsel produceren als onderdeel van de zorg
Bij het volgende experiment wordt het zaaien en oogsten van groente onderdeel van de zorg. “Doordat bewoners van zorginstellingen de kroppen sla bijvoorbeeld zien groeien wordt beleving van de maaltijd ook anders. Het maakt het makkelijker voor bewoners om meer gezond te eten. En het levert producten op die je als zorgorganisatie ook kunt consumeren.”

Toentje van de wijk
In Vinkhuizen komt de eerste voedselproductie tuin: het Toentje van de Wijk. "Hier kunnen cliënten, vrijwilligers en bewoners met hun handen in de aarde werken en uiteindelijk eigen groente en fruit plukken. En na het oogsten wordt het gewas in de keuken van de zorginstelling of in een sociaal wijkrestaurant gebruikt. Op deze manier zorgen we voor een mooie verbinding tussen de zorginstellingen en de buurt. Uiteindelijk willen we bij meerdere zorglocaties van het Groninger Zorgakkoord zo’n voedselproductie tuin aanleggen.”

Experiment #3: Van kaas uit de supermarkt naar kaas van de boer
Voor het derde experiment gaat Mathijs de provincie in. “We hebben een aantal producten uitgekozen om een lokale eetwissel mee te maken; we vervangen de kaas uit de supermarkt door kaas van een boer bijvoorbeeld. Zorgpartijen vormen samen een grotere vraag dan een particulier waardoor we een mooie stap kunnen maken met de boeren. Het creëert mooie kansen; voor de zorginstellingen om weer te gaan koken en voor de boer om duurzaam te verbouwen. Goed voor mens én natuur”, vertelt Mathijs enthousiast.

Gezondere Groningse snacks
Eén van de lokale eetwissels vindt plaats bij de maandelijkse snackdag van De Hoven. “We vervangen de gewone frieten door frieten van een aardappelboer uit de buurt en snackbar 'De Toekomst' ontwikkelt gezondere snacks op basis van lokale ingrediënten. En het mooie is dat steeds meer partijen aansluiten; Cosis doet al mee en Lentis vindt het wellicht ook interessant.”

Na de zomer van start
Na de zomer starten de eerste experimenten. “Als het goed gaat kunnen we de experimenten steeds verder uitbreiden zodat uiteindelijk in 2030 steeds meer zorginstellingen weer aan de slag gaan in de keuken. En als er standaard een busje met lokale groenten richting zorgorganisaties gaat, kan het ook gemakkelijk bij de bewoners van de wijk langs. Zodat niet alleen de mensen in de zorginstellingen maar ook bewoners uit de wijk gezonde en lekkere maaltijden kunnen bereiden. Met producten, gewoon uit de buurt”, blikt Mathijs vooruit.