Innoveren als middel, niet als doel: Alien van der Sluis en Els Groen begeleiden het proces

Aan tafel met: Alien van der Sluis en Els Groen
We spreken met Alien van der Sluis, innovatiemanager van de GZA-projecten Damsterdiep en Expertisecentrum Eemsdelta, en Els Groen, regisseur integraal behandelteam, over het reorganiseren van de zorg bij de negen GZA-nieuwbouwprojecten. Alien van der Sluis: “Er zijn een aantal thema’s vastgesteld waar ieder project in meer of mindere mate op zal innoveren: aantrekkelijk werkgeverschap, e-health en domotica, combineren formele en informele zorg en het duurzaam en circulair bouwen. Een gezamenlijke visie op innovatie is van grote meerwaarde voor de partners van GZA. Het doel is om, ondanks de krappe arbeidsmarkt, de toenemende zorgvraag in de toekomst aan te kunnen, waardoor de zorg en behandeling voor inwoners in hun eigen regio beschikbaar blijft.”

Als regisseur behandelteam zorgt Els Groen ervoor dat er een integraal team wordt gevormd door behandelaren van vier verschillende organisaties, die op een innovatieve manier gaan werken. “Het vormen van een team heeft verschillende voordelen: de kwetsbaarheid van kleine vakgroepen verminderd, er is geen onderliggende concurrentie op de arbeidsmarkt én we verhogen onze expertise. We willen de kwetsbaarheid van ouderen verminderen door onder andere samen met de behandelaren te onderzoeken of ze op een andere manieren kunnen werken. Kunnen we bepaalde kennis of handelingen door techniek vervangen of door een ander type zorgprofessional? Kunnen we innovaties realiseren waardoor je met een aandoening langer zelfstandig kunt blijven wonen, met goede kwaliteit van leven?”

Vraagstukken uit de praktijk
Het Expertisecentrum Eemsdelta en het bijbehorende revalidatiecentrum worden de thuisbasis van de behandelaren van de betrokken organisaties, de initiatiefnemers hiervan zijn: Zonnehuisgroep Noord, de Hoven en Lentis. Noorderzorg participeert in de projecten met de intentie om de behandelaren mee te laten draaien in het integrale team. Straks kunnen de behandelingen in het centrum plaatsvinden maar ook bij de cliënt thuis. Daarnaast krijgen de behandelaren een grotere rol in het inbrengen van hun expertise in de eerste lijn zoals huisartsen en de thuiszorg. Alien van der Sluis: “Behalve technologische innovatie speelt ook sociale innovatie hier een rol, vraagstukken waar we natuurlijk medewerkers bij betrekken.”

Samenwerking met welzijnswerk
Het expertisecentrum werkt vanuit vraagstukken die de basis in de praktijk hebben. De vragen worden onderzocht en geanalyseerd. Alien van der Sluis: “Bij elk vraagstuk kijken we of wij hierin een trekkende rol hebben of dat het een onderwerp is waar iemand anders qua expertise de regie beter op zich kan nemen. Bij een deel van de zorgvragen van kwetsbare inwoners is de achterliggende vraag bijvoorbeeld meer sociaal. Denk hierbij aan eenzaamheid, waardoor iemand depressieve klachten krijgt. Daarin zien we de oplossing meer in de samenwerking met welzijnswerk en zijn we zelf niet altijd trekker, maar moeten onze behandelaren wel goed kunnen verwijzen. De behandelaren hebben een grote rol. Wij kunnen het niet bedenken, alleen faciliteren. Hierbij gaan we uit van de cliënten. Door middel van persona’s, dit zijn gedetailleerde omschrijvingen van groepen cliënten van het Expertisecentrum, kunnen we een clientreis maken om te kijken wat er gebeurt in het proces en wat er beter kan.”

Belangrijke rol voor studenten
Els Groen vertelt dat de verbinding met het onderwijs hierbij belangrijk is. “We werken samen met mbo, - hbo, - en wo-opleidingen. We willen onderzoek en innovatie meer verweven met de praktijk. Studenten zullen hierbij een belangrijke rol spelen, maar zullen dat altijd doen in samenwerking met onze medewerkers en cliënten. Met deze informatie kunnen we ons aanbod beter inrichten. We zijn ook veel in gesprek met medewerkers die straks gaan werken in de nieuwe zorgcentra. Wat werkt efficiënt en wat moet anders?”

Verbinding met medewerkers, organisaties en partners
Op het gebied van innovatie zijn er drie zogenoemde horizonnen: wat kan er beter in kleine stappen, hoe kun je innovatie in de praktijk brengen en radicale innovatie. Els vertelt dat daarbij ook valkuilen zijn, waarmee ze rekening moeten houden. Els Groen: “Je moet niet het systeem in stand houden en daarin wat dingetjes aanpassen. Soms betekent het ook dat je het moet loslaten en een nieuw systeem moet ontwikkelen. Het gaat daarbij niet alleen om het maken van plannen, maar om het testen door gewoon te starten. Leren door te doen.”

Alien van der Sluis vult aan: “Het duurt lang om een nieuwe werkwijze te vinden en de aanpassing door te voeren, dus we zijn hier nog jaren mee bezig. Ondertussen gaat de zorg gewoon door. Het is moeilijk om de juiste oplossingen voor de toekomst al helemaal te kennen, we moeten al doende met elkaar leren. Dat betekent ook dat we moeten durven experimenteren. Wel goed doordacht, maar als er een keer iets niet gaat zoals bedacht moeten we daarvan durven leren en weer een volgende stap zetten. We doen alles in gezamenlijkheid en leggen verbinding met medewerkers, organisaties en partners. We kijken naar wat er nodig is en wat er al speelt in de regio. Wat wordt er nu door de organisatie gedaan? Sluit dat goed aan bij de wensen van patiënt? Dat geeft inzicht in wat wij te doen hebben.”

Noodzaak
“Innovaties zijn nodig omdat we het niet redden, zoals we het nu doen. Dan kunnen we de zorgvraag niet aan in de toekomst”, legt Alien van der Sluis uit. “Een vernieuwende manier van werken is nodig maar we moeten wel kritisch blijven en kijken of de innovatie daadwerkelijk doet wat we willen. Innovatie is het middel, niet het doel. We moeten de oorzaak bestrijden, niet de symptomen. Daarom is het belangrijk om in verbinding met huisartsen en thuiszorg blijven. Vanuit het behandelproces vragen we behandelaren om mee te denken als straks de zorgvraag verdubbelt. Waar zien jullie mogelijkheden om dat op te kunnen vangen? Wij begeleiden dit proces, maar behandelaren moeten het zelf bedenken.”

Els Groen bevestigt dit: “Dit moet niet ons kunstje worden. Het is met en voor de behandelaren. Het moet in hart en hoofd van de mensen komen en wij moeten onszelf overbodig maken. Daarom zijn we bezig met het ontwikkelen van een proces waardoor het mogelijk wordt om laagdrempelig innovatieve ideeën in te brengen, zodat innoveren een onderdeel van de cultuur wordt. Belangrijk is dat we het samen blijven doen. Gelukkig hebben we te maken met gemotiveerde partners, die doordrongen zijn van het belang om te innoveren.”